Geschiedenis van Villa Nuova

Bij aanklikken worden de foto's vergroot


Villa Nuova'

J. van den Broek
Vordense Kronyck 1997

Eén van de meer in het oog springende gebouwen in Vorden is Villa Nuova, plaatselijk genummerd Zutphenseweg 73. Het pand, in zijn oorspronkelijke vorm, is in 1863 gebouwd in opdracht van mr. Hendrikus Engelberts. Die was destijds kantonrechter in Lochem.

Het bouwterrein lag erg laag en dat werd daarom eerst met een dik pak zand opgehoogd. De fundering moet wel degelijk zijn, want het verhaal gaat dat de architect uit Zutphen de onderbreedte aanvankelijk te smal vond. Dat bleek toen hij kwam kijken en er al zo'n meter hoogte vanaf de aanleg was gemetseld.

Hij liet het gemaakte werk afbreken en door een fundering met bredere aanleg vervangen.
Mr. Engelberts was al langer Vordenaar. Hij woonde namelijk vanaf 1857 op het adres A 10, aan de Nieuwstad. Daarna, van 1858 tot 1863, vond hij onderdak op het huis De Wiersse. In dat laatste jaar ging hij dus naar Villa Nuova. De naam van dat gebouw betekent gewoon: 'nieuwe villa'.

Mr. Engelberts was op 20 april 1857 getrouwd met jonkvrouw Fraucke Juliana Geertruyd Quarles van Ufford. Van haar wordt verteld dat zij zondagsschool hield voor kinderen uit de buurt. Als ze die school 'met vrucht' hadden doorlopen, werden de kinderen bij het afscheid goed bedacht. Zo kregen jongens een horloge en meisjes een naaidoos, voorwaar, vorstelijke geschenken!

Hun zoon, Mr. Derck Engelberts, was getrouwd met Anna Jacoba Nepveu. Zij waren de ouders van de tweelingzusters Lite en Jo Engelberts, die op 19 mei 1880 geboren waren op het adres A 140, later bekend als Nieuwstad 6 in Vorden.') Mr. Hendrikus Engelberts overleed op 20 januari 1865. Zijn vrouw bleef daarna nog tot 1891 op Villa Nuova wonen. Vanaf 1879 woonde haar nicht Laurentia Margaretha Nepveu bij haar in.

Na het vertrek van mevrouw Engelberts, kwam er op 27 september 1893 een nieuwe bewoonster op Villa Nuova. Dat was freule Eugenia Maria Eleonora Paulina van Dorth tot Medler. Zij was de oudste dochter van de bewoners van kasteel 't Medler, onder Vorden. Tot haar overlijden, op 6 mei 1926. heeft ze hier gewoond. Ze was toen 82 jaar oud. Freule van Dorth voerde een deftig huishouden met twee meiden en een huis- knecht, die tevens koetsier en tuinman was. Deze laatste functie is jarenlang vervuld door Wilhelmus Alfonsius Josefus van Kesteren. Hij trad in dienst in 1911, maar verdween na een jaar weer omdat hij wilde trouwen en er voor hem en zijn vrouw geen huisvesting beschikbaar was bij Villa Nuova. Toch was hij haar kennelijk zo goed bevallen dat de freule hem in 1917 weer terug haalde door bij Villa Nuova een woning voor zijn gezin te laten bouwen. Deze woning is in 1964 aan de heer Ottens verkocht en daarna in 1980 gesloopt, om plaats te maken voor de villa met het 'grote tentdak', die nu nog staat naast het Nuova-complex.

Freule van Dorth bezocht de kerkdiensten in de Kranenburg. Ze ging daarheen per koets. Die werd gestald in het nu nog bestaande onderkomen tegenover de kerk, dat ook bestemd was voor de gerijen van 't Medler en 't Zelle. De paarden bleven tijdens de kerkdienst veelal ingespannen staan, zodat ze na anoop van de dienst meteen konden vertrekken. Om te sterke afkoeling te voorkomen, werden ze afgedekt met dekens.

Na het overlijden van freule van Dorth kwam de villa in bezit van Herman Johan van Lulofs Umbgrove. Deze had al veel bezittingen in de omgeving, onder andere op de Brandenborch en in Almen. Hij betrok de woning op 15 maart 1927 en heeft er gewoond tot 27 april 1949. De heer Umbgrove was gepensioneerd procureur-generaal van de rechtbank te Arnhem. Hij wilde alleen Villa Nuova met de directe omgeving in bezit houden en verkocht de omringende gebouwen en opstallen.

 Zo werd de boerderij 't Stroo overgedragen aan Marinus Bargeman, terwijl de tuinderij met woning aan de eerder genoemde Wilhelmus A.J. van Kesteren werd verkocht. Hij vestigde er een eigen hoveniersbedrijf op. Het perceel grond aan de kant van het dorp werd verkocht aan de tuinarchitect Siege Heys. Van Kesteren bleef ook nog hand- en spandiensten verrichten op Villa Nuova. Hij maakte bijvoorbeeld het jachtwild schoon, hield de tuin bij en zorgde voor het sneeuwruimen in de winter. Zijn zoon, Henrieus Johannes Antonius, zette later het tuindersbedrijf voort, tot hij in 1974 in dienst trad bij de verpleeginrichting Het Enzerinck, waar ook Villa Nuova onder viel. Hij bleef daar als klusjesman werken tot zijn pensionering in 1981. Een jaar daarvoor had hij zijn woning verlaten. Die moest plaats maken voor de hiervoor reeds genoemde villa met het grote 'tentdak'.


De opvolgster van de heer Lulofs Umbgrove was zuster Jansje Leyte, die van Villa Nuova een pension maakte. Zij kwam van kasteel Vorden, waar ze al zo'n bedrijf had uitgeoefend, maar waar het pand vrijgemaakt moest worden voor de eigenaar. Zakelijk ging het haar niet voor de wind en in 1951 verkocht zij Villa Nuova aan Antonius Schiphorst die het pensionbedrijf voortzette en ook het naastgelegen koetshuis daarvoor inrichtte. In het jaar 1958 droeg hij het bedrijf over aan zijn zoon, Anion Schiphorst, die in een gedeelte van het verbouwde koetshuis ging wonen. Dat wordt nu Klein Nuova genoemd. Schiphorst jr. benutte zijn pension vooral voor gerepatrieerden uit het voormalige Nederlands-Indië. Toen die mensen in de jaren '60 konden verhuizen naar gewone woningen, kwam Villa Nuova leeg te staan. Schiphorst jr. had toen ook het Oude Bornhof, in Zutphen, voor zijn gasten ingericht en zodoende vertrok hij uit Vorden.

In 1963 heeft er nog even ene Hendrik van Dijk gewoond. maar daarna werd het complex op 6 maart 1964 verkocht aan Roelof Ottens. die er na enige aanpassingen een dependance van het verpleeghuis Het Enzerinck in vestigde. Op 31 mei 1965 was Villa Nuova ingericht en kon het gebouw door de eerste gasten in gebruik worden genomen. Ondertussen werd het pand vergroot door de aan
bouw van een grote serre aan de voorkant en opzij.

Aan het einde van het jaar was Villa Nuova helemaal bezet. In het koetshuis woonde toen de verpleger Adriaan Ringlever met zijn gezin. Later was dat broeder Menno Hof, eveneens met zijn gezin. De verpleeginrichting van de heer Ottens. die van oorsprong in Het Enzerinck was gevestigd en ook die naam droeg. was particulier van opzet en werd door hem en zijn vrouw beheerd. Deze instelling bleek in een behoefte te voorzien. Mensen die niet precies pasten in de officiële tehuizen en/of speciale aandacht nodig hadden, waren hier welkom en kregen een verzorging die op hun per- soonlijke situatie was afgestemd.

Het gevolg van één en ander was dat er een groeiende behoefte ontstond aan meer ruimte en dat er dus voortdurend vergroting noodzakelijk was. In 1971 vond de grootste uitbreiding plaats. Er werd een nieuw gebouw achter Villa Nuova opgericht, dat door een tussenbouw met de oorspronkelijke villa werd verbonden. De architect van deze verbouwing was G.H. Hartgerink uit Haaksbergen.

Op den duur bleek het handhaven van een particulier verzorgings- en verpleeghuis bezwaarlijk. Dit laatste vooral in verband met de gewenste vergoedingen voor de geplaatste bewoners. De heer Ottens heeft lang gevochten voor de zelfstandigheid van de tehuizen, maar moest, mede in het belang van de opgenomen mensen, uiteindelijk toch het hoofd in de schoot leggen. Per 1 juli 1983 werd het bedrijf overgenomen door het Psychiatrisch Ziekenhuis Het Groot-Graffel; te Warnsveld. nu 'Spectrum Gelderland Oost' genoemd. De gasten, waarvan sommigen al vanaf het begin op Villa Nuova woonden, bleven er gehuisvest.

In 1985, toen Het Enzerinck moest worden ontruimd, werd Klein Nuova aan de bewoning onttrokken en ook ingericht voor gasten. De heer en mevrouw Ottens bleven ook na de overdracht aan de instelling verbonden; de heer Ottens tot aan zijn overlijden op 11 juli 1988 en zijn vrouw daarna nog tot 1 april 1991. De leiding van Villa Nuova en de nog daarbij behorende gebouwen. waarin de gasten onder begeleiding wonen, berust thans bij mevrouw Wilma Becker. In Villa Nuova wonen op het ogenblik 47 personen. In de drukste tijd zijn dat er wel eens meer dan 80 geweest.

Ook onder de nieuwe eigenaar vonden diverse verbouwingen plaats en werd de brandveiligheid van het gebouw verbeterd. Architectenbureau H. Vaags heeft daarbij als regel de leiding gehad. Van oorsprong blijft het echter een oud gebouw, dat moeilijk geschikt is te maken voor de hedendaagse eisen. Alleen een ingrijpende verbouwing, of vernieuwing kan hiervoor een oplossing bieden. Het is te hopen dat zoiets ter plaatse, of elders in Vorden. kan worden gerealiseerd. De instelling is namelijk, zowel door de bevolking, als door de plaatselijke middenstand, geaccepteerd en ze is volledig geïntegreerd in het dorp. Bewoners en personeel worden ook steeds betrokken bij gebeurtenissen en evenementen in Vorden en omgeving. Kortom: Villa Nuova hoort bij Vorden!